Vaaz/Kelam Çalışması: İman Açıklaması Üzerine

Presbiteryen Kilisesi, Reform Seminer Notu

Yazan: Rev. Donald Cobb

Editör: Rev. İlhan Keskinöz

 

Elçisel İman Açıklaması…

 

2. “Tek Tanrı’ya”

(Yeremya 9:23-24, Galatyalılar 4:4-5)

 

Tanrı, bizi O’nunla beraber olmamız için yarattı; Mesih aracılığıyla Tanrı’yla barışmış oluyoruz. Tarihte etkin olan Tanrı kendini üçlübir Tanrı olarak açıklıyor.

 

Heidelberg İlmihali: 24.

Heidelberg İlmihali: 25

Belçika İnanç Açıklaması; Bölüm 1

 

 

 

 

C-) ÜÇLÜ BİR TANRI

İman Açıklamasının bize açıkladığı Tanrı, ayrıca Üçlü bir olan Tanrı’dır: “her şeye gücü yeten Baba’ya, O’nun biricik Oğlu Rabbimiz Mesih İsa’ya, Kutsal Ruh’a” inanıyoruz. Tek bir Tanrı olmasına rağmen Kutsal Yazılar tekrar ve tekrar Tanrı’yı “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak kendini açıklıyor.[1] 

 

Bunlar sadece Tanrı’nın kendini gösterdiği çok yönlü ve çeşitli ‘ilham yöntemleri’ veya ‘maskeleri’ değildir. Çünkü Tanrı’nın vahyi ile oluşan Kutsal Kitap aracılığı ile Tanrı kendi kimliğini gerçekten güvenilir bir şekilde yansıtmasaydı Tanrı kurtuluş, koruma ve kutsama getirdiği kendi halkı tarafından tanınmayıp ‘karanlıkta’ kalacaktı. Bu durumda da Tanrı’nın vahyi ve varlığı arasında bir çelişki olacaktı. Ama Kutsal Yazılar Tanrı’dan bahsederken düşünebilen ve duyguları ve birbirleriyle paydaşlık içinde olan üç kişiden söz ediyor. Bize eğilip bizler için gelen Tanrı üç kişide tek olan Tanrı’dır –Baba, Oğul ve Kutsal Ruh– (Matta 28:19).[2] 

 

Bu gerçek, başlangıçtan beri Hristiyan imanının büyük bir sır olduğunu vurguluyor. Üçlü birlik insanın kendi aklıyla bulduğu bir inanç değildir. Tersine insanın sınırlı mantığı “ne kişileri karıştırarak ne de özü bölerek, üç kişide tek Tanrı; üç kişide birlik”[3] ilkesini kabul etmeyi bir yana bırakın onu kavrayamaz bile. Ama Tanrı, kendini Sözünde kendisini üçlü bir Tanrı olarak açıkladığı için Üçlü Birliğine inanıyoruz. Bu Üçlü Birlik sırını kavramamız imkansızdır çünkü ÜÇLÜBİRLİK TANRI’yı kavaramamız için Tanrı insanın anlayışına göre küçülmeliydi; yani bu durumda da Tanrı olmaya son verecekti. Ama Kutsal Yazıların Tanrısı, O’na tapınalım, O’nun önünde yaratılmış olduğumuzu kabul edelim ve O’nu olduğu gibi –yani eşsiz Yaratıcımız ve egemen olan Rab’bimiz olarak– sevelim diye, kendini Üçlü Birlik sırrıyla açıklıyor.[4]

 

Ama Tanrı bize ÜÇLÜBİRLİĞİNİ kurtuluşumuza ne kadar adanmış olduğunu kavramamız için gösteriyor. Tanrı, bizden uzak ‘göklerde’ kalıp, yarattıklarına mutlu bir yaşam için ne yapmaları ve ne yapmamalarını emretmekle yetinmemiştir. Aksine, üçlübir Tanrı varlığını tamamıyle başlangıçta O’nunla olan bağımızı yenileştirmeye adamıştır: Baba, kurtuluşumuzu satın almak için sonsuz Oğlu’nu bize göndermiştir; Baba ve Oğul, Kutsal Ruh’u Mesih’in çarmıhta elde ettiği kurtuluşu alıp onu yaşamlarımızda uygulamak üzere, göndermişlerdir (Galatyalılar 4:4-5). Üçlübir Tanrı, yani Baba, Oğlu ve Kutsal Ruh, bizi O’na yaklaştırmak üzere bize gelmiştir!

 

İlave Okuma

Belçika İnanç Açıklaması; Bölüm 9 –Kutsal Üçlü Birliğe Kutsal Yazıları Tanıklığı

Bildiklerimizin hepsi, .

özelikle kendi içimizde hissettiklerimizden başka

bu üçün işleyiş biçimlerinin yanında

Kutsal Yazılar’ın tanıklığındandır.

 

Kutsal Yazılar’ın,

bu Kutsal Üçlü Birliğe

inanmamızı öğreten tanıklığı

Eski Antlaşma’nın bir çok yazılmıştır

her birinin tek tek sayılmasına gerek yoktur,

takdir ile aşağıdakiler seçilmiştir.

 

Tekvin kitabında Tanrı der ki;

“Tanrı, ‘İnsanı kendi suretimizde,

kendimize benzer yaratalım.’”

Tanrı insanı kendi suretinde yarattı.

Böylece insan Tanrı suretinde yaratılmış oldu.

İnsanları erkek ve dişi olarak yarattı.”  

“Adem iyiyle kötüyü bilmekle bizlerden biri gibi oldu.”

 

Bundan (ayetlerden) görülüyor ki,

“İnsanı kendi suretimizde,

kendimize benzer yaratalım”–

dediğinde

Tanrılığın içinde

birden fazla kişi olduğu,

“Tanrı insanı kendi suretinde yarattı”–

[denildiğinde] Tanrı’nın tekliği belirtilmektedir.

 

Burada (ayetlerde)

kaç kişi olduğunun belirtilmediği doğrudur–

ancak bizler için Eski Ahit’de gizem olan

Yeni Ahit’de gayet açıktır.

 

Rabbimiz (İsa Mesih) Şeria ırmağında vaftiz olurken,

Baba’nın şu sözleri duyulmuştur,

«Sevgili Oğlum budur,»

Oğul suda iken,

Kutsal Ruh, güvercin şeklinde görülmüştür.

 

İsa Mesih tarafından, imanlıların vaftiz edilme usulü

şu sözlerle öğretilmiştir:

“Bütün ulusları

Baba,

Oğul,

ve Kutsal Ruh'un

adıyla vaftiz edin.”

 

İncil’in Luka kitabında,

Cebrail, Rabbimizin annesi olan

Meryem’e şunları söylemiştir:

“Kutsal Ruh senin üzerine gelecek,

en yüce Olan'ın gücü senin üstüne gölge salacak.

Bunun için doğacak olana kutsal,

Tanrı Oğlu denecek.”

 

Başka bir yerde şöyle der:

“Rab İsa Mesih'in lütfu,

Tanrı'nın sevgisi ve

Kutsal Ruh'un paydaşlığı

hepinizle birlikte olsun.”

 

Bu bölümlerin her birisinde,

tek olan ve tek Tanrısal özde,

üç kişi olduğu

bizlere eksiksiz bir şekilde öğretilmektedir.

Her ne kadar bu doktrin insan kavrayışının ötesinde olsa da,

bununla birlikte şimdi

Tanrı’nın Söz’ü aracılığı ile

cennette

bu öğretişten tam olarak zevk almayı ve bunu bilmeyi bekleyerek inanıyoruz.

 

Daha da ötesi,

bu üç kişinin bizimle ilgili kendine has

işleyiş ve işlerini bilmemiz gerekir.

Baba,

kudretinden dolayı bizim Yaratıcımızdır.

Oğul,

kanından dolayı bizim Kurtarıcımız ve Bedelimizi Ödeyendir.

Kutsal Ruh,

yüreklerimizde yaşamasından dolayı bizi Kutsal Kılandır.

 

Kutsal Üçlü Birlik doktrini,

elçilerin zamanından günümüze dek,

Yahudilere karşı, Müslümanlara karşı,

kutsal babalar tarafından adil bir şekilde suçlanan

Marsiyon,[i] Mani, [ii] Praksiyas, [iii]

Sabelliyus, [iv] Samoslu Pavlus, [v] Ariyus[vi]

ve bunlar gibi diğer

sahte Hristiyan ve din düşmanlarına karşı

gerçek kilise tarafından her zaman korunmuştur.

 

Ve böylece

bizler bu konu ile ilgili olarak üç ekümenik iman açıklamasını–

Elçilerin İman Açıklaması, İznik İman Açıklaması, Atanasyan İman Açıklaması–

ve kadim babaların bu iman açıklamaları ile uyum içerisinde olarak verdiği hükümleri

gönüllü bir şekilde kabul ederiz.

 


[1] Galatyalılar 4: 4-5 Ama zaman dolunca Tanrı, Yasa altında olanları özgürlüğe kavuşturmak için kadından doğan, Yasa altında doğan öz Oğlu'nu gönderdi. Öyle ki, bizler oğulluk hakkını alalım. 6 Oğullar olduğunuz için Tanrı öz Oğlu'nun "Abba! Baba!" diye seslenen Ruhu'nu yüreklerinize gönderdi.

[2] Yuhanna 14:26; 15:26 II.Korintliler 13:14, I.Petrus 1:2

[3] Atanasyan İnanç Açıklaması

[4] “İnsan aklı Tanrı’nın gizemini yargılamak üzere yaratılmadı... Hareketlerini Tanrı’nın bildirilen isteğine göre sıraya koymak üzere yaratıldı. Gizem, dinin bir parçasıdır, imanın oksijenidir. Gizem olmadan iman nefes alamayacak, yaşam verici hava olmadığı için yok olacaktı. Anladığımız şeylere artık tapınamayız”; A. Lecerf, Etudes Calvinistes, sayfa 28.


[i] İngilizcede Marcion. (Pontuslu; İ.S. 80–160) Sadece Pavlus’u elçi olarak kabul ettiği halde Pastörel mektupları da kabul etmedi. Luka Müjdesinin küçük bir kısmını kabul etti. Eski Ahit’i red etti. Ona göre Eski Ahit’teki Tanrı yaratıcı, yasa veren ve adil olan Tanrı’dır. Fakat İsa Mesih’in Babası olan Tanrı tam farklı bir Tanrı’dır. Mesih gelmeden önce hiç kimse bu Tanrı hakkında bir şey bilmezdi. Yeni Ahit’te Tanrı lütufkar, merhametli ve kurtaran Tanrı’dır.

[ii] İngilizcede Mani. Marcion’un öğretişinden çok fazla etkilenmiştir. Mani (İ.S. 216–276) Suriye ve Pers bölgelerinde yaşadı. Gnostisizimin en son temsilcilerinden biridir. Onun öğretişi (Manichaeism) Manikeizim’dir. İki ayrı tanrıya inanır: Işık Tanrı ve Karanlık Tanrı. Maddenin kötü olduğuna inandığı için insanın fiziksel yapısının mutlak kötülükle dolu olduğunu düşündü. Ona göre insanlar canlarını gnosis (bilgi) aracılığıyla uyandırabilirdi. İsa Mesih dünyaya gelen pek çok kurtarıcıdan biri olarak kabul ettiği gibi O’nun bedende dünyaya geldiğini kabul etmedi.

[iii] İngilizcede Praxeas (İ.S. 225-250). Kilise Babalarından Tertulyan ona karşı bir kitap yazdı. Baba ve Oğul’un aralarında bir fark olmaksızın aynı olduğunu düşündü. Baba’nın bakire Meryem’in rahmine girerek Oğul olduğunu, böylece oğulun acı çekerek ölüp dirildiğini ileri sürdü.

[iv] Sabellius (Romalı; İ.S. 198–220). Tanrı’nın Krallığını ‘Modalistik Monarşizm’ olarak yorumladı. Yani Tanrı’nın üç farklı maske kullandığını düşündü. Çok Tanrıcılık görüşüne katılmayıp Tanrı’nın birliğini vurgulamaya çalıştı. Ona göre “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” ifadeleri sadece Kutsal Kitap’ta kelime olarak vardır; ancak hepsi tek kişidirBir Tanrı’nın kendisini tarih içinde üç farklı maske ile açıkladığını düşündü. Bunların hepsi de ona göre Baba idi. Yani Baba geçici bir zaman için Oğul şeklini ve daha sonra ise Kutsal Ruh şeklini kullanmış oldu.

[v] Samosatalı Pavlus (Antakya Episkoposu 260-272). İsa Mesih’in diğer insanlardan çok farklı olmadığını ileri sürdü. İsa Mesih’in kişisel gayret ile Tanrı’ya diğer insanlardan daha fazla yakın olduğunu savundu. Yani İsa’yı, Tanrı ile ahlaki düzeyde iyi bir ilişki kurmuş kişi olarak düşündü. Böylece bu ilişkinin sonucunda İsa’nın insanlığının bittiğini ve O’nun bu şekilde Tanrı olduğunu düşündü. Antakya Konseyinde (İ.S.268) afaroz edildi.

[vi] Ariyus (İ.S. 250– 336). İskenderiye’li dir (Mısır). ‘Polytheizim’ (çok tanrıcılık) inancından kaçmak istedi. Ona göre bu Tek Tanrı yalnız Tanrı Baba’dır; Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı yoktur. İsa’nın özel bir kişi olarak Baba Tanrı tarafından yaratılışın başlangıcında yaratıldığını düşündü. İsa’nın fiziksel dünya ile Tanrı arasında aracılık yaptığını düşündü. Çünkü Tanrı çok yüce olduğundan dünyaya dokumazdı. İsa’yı kurtuluş yolu için itaat ile insanlara örnek olmuş biri olarak değerlendirdi.