KİLİSE TAKVİMİ
&
Hristiyan İbadeti
İtiraf Duaları ve Tövbe Yakarışları
(prayers of confession and supplication)
Mezmur 24:3 RAB'bin dağına kim çıkabilir,
Kutsal Yer'inde kim durabilir?
4 Elleri pak, yüreği temiz olan,
Gönlünü putlara kaptırmayan,
Yalan yere ant içmeyen.
Mezmurcu burada Tanrı’ya tövbe ve itiraf ile yaklaşmayı tapınmanın başlangıcı kabul ediyor. Yani Tövbe ve itiraflarla yüreğimizi temizlemeden, kötü yollardan dönerek ellerimizi yıkamadan Tanrı’ya makbul bir tapınma sunamayız.
Strassbug Liturjisi (1545) genel olarak baktığımızda tövbenin yeri ve önemi hakkındaki düşüncelerimizi ve tövbenin kilise içindeki yerini tekrar gözden geçirmemiz konusunda bizi düşündürür. Liturji şöyle başlar:
Tanrı’yı Davet: Mezmur 124:8
Günahların İtirafı ve Tövbe Yakarışları
(Pastör: Kardeşler, her biriniz Rabbin yüzü önüne gelsin, hata ve günahlarını yüreklerinde benim sözlerimle itiraf etsin)
Rab Tanrımız, Sonsuz ve her şeye kadir Baba, Senin kutsal varlığın huzurunda saygı ve itirafla ilan ederiz ki, bizler zavallı birer günahkarlarız, günah içinde gebe kalınmış olarak doğduk, bozulmuş doğamızla daima kötülük yaptık, kötülüğe meyilliyiz, iyi bir şey yapma gücümüz yok, kökten bozulmuşluğumuz ile kutsal emirlerini ihlal ettik. Senin doğru yargılarınla kurtulduk. Ancak Seni üzdük ve gücendirdik, şimdi gerçek tövbe ile kendimizi kınıyoruz ve utanıyoruz, Senin lütfundan diliyoruz, acılarımızı iyileştir. Tanrımız ve Babamız, lütfun ve merhametin boldur, Kutsal Oğlun Rabbimiz İsa Mesih adıyla bize merhamet eyle. Günahı ve günahın lekesini bizlerden kaldır, bütün kalbimizle haksızlığını itiraf eden bizlerde günden güne artan bir şekilde Kutsal Ruh’unun lütfunu çoğalt; pişmanlıklarımız bizi gerçek tövbeye yönlendirsin, acı veren günahlarımız doğruluğun meyvelerini üretsin ve paklık içinde Seni hoşnut etmeyi arayalım. Rabbimiz İsa Mesih aracılığı ile. Amin.
(Pastör: Kim kendisinin gerçekten günahkar olduğunu kabul edip Tanrı’nın önünde kendisini alçaltırsa emin olsun ki, İsa Mesih adıyla Göksel Baba ona merhamet gösterecektir. Bu şekilde tövbe edip kurtuluşları için İsa Mesih’e bakan herkese Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adında günahlarının bağışlandığını ilan ediyorum. Amin.[1])
Hristiyan tapınışında tövbe ve itiraf yakarışları önemli ve güçlü bir yer tutar. Dualar aracılığı ile üzüntümüzü, şikayetlerimizi ve sevincimizi dile getiririz. Ancak dua sadece bu kadar değildir. Günahların itirafları ve dileklerimiz de duayı oluşturan unsurlardan biridir. İtiraf Duaları neyi içerir ya da içermelidir? 51. Mezmur bu konuda doğru duayı öğreten bir Mezmurdur. Günahın ağırlığı altında ezilmenin üzüntüsünü bize yaşattığı gibi, günahtan tiksinmeyi de öğretir:
Mezmur 51: 1 Ey Tanrı, lütfet bana,
Sevgin uğruna;
Sil isyanlarımı,
Sınırsız merhametin uğruna.
2 Tümüyle yıka beni suçumdan,
Arıt beni günahımdan.
3 Çünkü biliyorum isyanlarımı,
Günahım sürekli karşımda.
4 Sana karşı, yalnız sana karşı günah işledim,
Senin gözünde kötü olanı yaptım.
Öyle ki, konuşurken haklı,
Yargılarken adil olasın.
Bundan sonra günahın itirafını merhamet dileme takip eder. Böylece merhamet için olan dua aslında problemin tam kalbine işaret eder; (günah dönmemiz için gereken bir şeydir):
Mezmur 51: 10 Ey Tanrı, temiz bir yürek yarat,
Yeniden kararlı bir ruh var et içimde.
11 Beni huzurundan atma,
Kutsal Ruhun'u benden alma.
Günahların itirafı sadece Kutsal Ruh’un içsel olarak bizleri mesh etmesini istemek değildir. Tanrı’nın benzeyişindeki yeni yaratılışımızı Tanrı’nın hizmetine sunmaktır:
Mezmur 51: 13 Başkaldıranlara senin yollarını öğreteyim,
Günahkârlar geri dönsün sana.
14 Kurtar beni kan dökme suçundan,
Ey Tanrı, beni kurtaran Tanrı,
Dilim senin kurtarışını ilahilerle övsün.
Öyleyse günahların itirafı için olan dualarımızda bütün bu unsurları dikkate almalıyız. Toplu bir ibadette tövbe ve itiraf duaları sadece sessizlikte yapılmamalıdır. Nehemya 9. bölümde toplu bir tapınma sırasında Ezra’nın duasında açık bir itiraf olduğunu görmekteyiz. O halde genel tövbe dualarını sessizlik ve cemaatin Tanrıyla başbaşa kalıp günahlarıyla yüzleşmesi izlerse, bu yerinde bir uygulama olur.
Mezmur 130: 1 Derinliklerden sana sesleniyorum, ya RAB,
2 Sesimi işit, ya Rab,
Yalvarışıma iyi kulak ver!
3 Ya RAB, sen suçların hesabını tutsan,
Kim ayakta kalabilir, ya Rab?
4 Ama sen bağışlayıcısın,
Öyle ki senden korkulsun.
5 RAB'bi gözlüyorum,
Canım RAB'bi gözlüyor,
Umut bağlıyorum O'nun sözüne.
6 Sabahı gözleyenlerden,
Evet, sabahı gözleyenlerden daha çok,
Canım Rab'bi gözlüyor.
7 Ey İsrail, RAB'be umut bağla!
Çünkü RAB'de sevgi,
Tam kurtuluş vardır.
8 İsrail'i bütün suçlarından
Fidyeyle O kurtaracaktır.
130. Mezmurda iki şey elele gidiyor. Önce derin bir ağlayış acısı belli oluyor. Tanrı ile bizim aramızda bir şeylerin doğru gitmediği durumlarda hissedilen ruhsal ıstırabı hatırlatıyor. Diğer bir şey ise bağışlandığından emin olmanın güveni: “Ey İsrail, RAB'be umut bağla! Çünkü RAB'de sevgi, Tam kurtuluş vardır” Bu Mezmurda teolojik açıdan önemli bir nokta açıklığa kavuşuyor: tapınma, günahkarlığımızın ve zayıflığımızın meydana getirdiği ihtiyacın doğurduğu açlığın alçak gönülle itiraf edilmesini kapsamalıdır. Günahkar olduğumuzu, zayıf ve yetersiz olduğumuzu, doğru olanı ve Tanrı’yı hoşnut edeni yapmakta isteksiz ve başarısız olduğumuzu kabullenmeden yapılan bir tapınma “Tanrı’ya sunulan makbul bir kurban” niteliklerinden yoksun kalırdı. Bu Mezmur bize “günahın Tanrı’yı gücendirmesine ve üzmesine rağmen Tanrı’nın günahkarı kabul ettiğini” öğretmektedir. 3. ve 4. ayetler bize günahlarımızı itiraf için Tanrı’ya yaklaştığımızda bunu samimiyetle yapmamızı öğütlemektedir.
Ağıt ve itiraf Mezmurlarının açığa çıkardığı diğer bir gerçek ise bütün insanlığın düşmüş olduğu ve kurtuluşa ihtiyacı olduğudur. Bu gerçek de Mezmurların, bir Hristiyan duası olarak evrensel bir şekilde kullanılmasında etkin olmuştur. Bu Mezmurlar ihtiyaç içindeki kullar olduğumuzu; Tanrı’nın kutsal olduğunu ve bizim O’nun kutsallığını yansıtmak için yaratıldığımızı açıklar.
Süleyman’ın tapınağının yıkılmasından sonraki Babil sürgünlüğünde insanlar ruhsal olarak ciddi bir tecrübe yaşadılar. Bu da kahin Ezra’nın bütün İsrail adına formüle ettiği itiraf duasında çok iyi bir şekilde görülmektedir (Nehemya 9):
5 Levililer'den Yeşu, Kadmiel, Bani, Haşavneya, Şerevya, Hodiya, Şevanya ve Petahya halka, "Ayağa kalkın!" dediler,
"Başlangıçtan sonsuza kadar var olan Tanrınız RAB'be övgüler
olsun. `Ya Rab senin kutsal adın öyle yücedir ki, bizim
yüceltmelerimiz, övgülerimiz yetersiz kalır.'"
6 Halk şöyle dua etti: "Tek RAB sensin. Gökleri, göklerin
göklerini, bütün gök cisimlerini, yeryüzünü ve içindeki her şeyi,
denizleri ve içlerindeki her şeyi sen yarattın. Hepsine sen can
verdin. Bütün gök cisimleri sana tapınır.[2]
32 "Ey Tanrımız! Sen antlaşmana bağlı kalırsın. Güçlü,
görkemli, yüce bir Tanrı'sın. Asur krallarının döneminden bugüne
kadar krallarımız, önderlerimiz, kâhinlerimiz, peygamberlerimiz,
atalarımız ve bütün halk acı çekti. Çektiklerimizi küçümseme.
33 Başımıza gelen bütün olaylarda sen hep adil davrandın,
doğru olanı yaptın, bizse kötülük yaptık.
Bütün İsrail adına yapılan bir başka tövbe ve itiraf duası örneğini de Daniel 9. bölümde görmekteyiz:
7 «Sen adaletlisin, ya Rab! Sadakatsizliğimiz yüzünden bizi uzak yakın ülkelere sürdün. Oralarda yaşayan biz Yahudiler, Yeruşalim halkı, İsrailliler bugün utanç içindeyiz. 8 Evet, ya RAB, bizler, krallarımız, önderlerimiz, atalarımız sana karşı işlediğimiz günah yüzünden utanç içindeyiz.
10 Tanrımız RAB'bin sözüne kulak vermedik, kulları peygamberler aracılığıyla bize verdiği yasalara uymadık.
11 Bütün İsrail halkı yasanı çiğnedi, sırtını sana dönüp seni dinlemek istemedi.
Bu dualar kişisel dualar değil, topluluk için yapılan dualardır. Açıktır ki, bunlar anonim dualar olarak toplu tapınmalar için düzenlenmiştir. Günahların affı için olan dualar Hristiyan tapınmasında önemli ve temel dualar olarak yer alır. Ferisi ve Vergi görevlisi (Luka 18:9-14), Rab’bin duasındaki “günahlarımızı bağışla” diyen ayeti hatırladığımızda tövbe ve itiraf dualarının ibadet içindeki yerini dikkate almalıyız. Bunlar ilk kiliseden bu yana kilisenin tapınmasında önemli yer tutmuştur. Bu yüzden İtiraf ve Tövbe Duaları tarih içinde liturjinin düzenli bir parçası olmuştur. Tövbe ve itiraf duası olarak 51. Mezmur manastırlarda yüzyıllarca günün başlangıcında kullanılmıştır. Reform dönemine gelindiğinde ise reformcular günah ve tövbe konusunda Kutsal Kitap’ın teolojisine dikkat ederek yeni dualar yazmışlardır. Bu duaların önemli bir bölümü Reformcu Martin Bucer (Strasbourg Reform Kilisesi) geliştirilmiştir. Onun Daniel 9. bölümü temel alarak yazdığı duası Thomas Cranmer’in Book of Common Prayer kitabına ve John Knox’un Book of Common Order kitabına örnek dua olarak alınmıştır. Puritan yazar Richard Baxter 1661 yılında The Reformed Liturgy kitabını yazarken bu duayı örnek dua olarak düzenleyip kitabına almıştır. 18. yüzyıl kelam yorumcularından Matthew Henry Kutsal Kitap boyunca duaları inceleyerek Method of Prayer adlı eserinde tövbe ve itiraf duasının hem günahlı yanımızı hem de kişisel günahlarımızı içermesi gerektiğini yazmıştır. Eyüp ve Mezmurlar Kitabının tövbe, itiraf ve günah hakkındaki yaklaşımına bakarken İşaya’nın tövbesine (6. bölüm) ve Pavlus’un tövbesine özel ilgi göstermiştir (Romalılar 7:21-25). 18. yüzyılda Bağımsız Kilise (Congregational) pastörü Isaac Watts benzeri bir dua yaklaşımını cemaatine öğretmiş A Guide to Prayer adlı kitabında günah ve tövbe konusuna doğru bir yaklaşımla cemaatin birlik içinde kullanabileceği dualar düzenlemiş, itiraf dualarının tövbe yakarışlarına doğru gitmesi gerektiğini iyi anlamıştır.
Bazı kilise liturjilerinde Tövbe bölümünün üç aşamada tamamlandığını görürüz:
- Günahların İtirafı
Günahların itirafı için ortak dualar, mezmurlar ve ilahiler kullanıldığında topluluk olarak herkesin aklını ve yüreğini doğru bir tutumla Tanrı’nın önüne gelmeye zorlamış oluyoruz: Doğru kimse yok (Romalılar 3:10-18),
Hepimiz gazap çocuğuyuz (Efesliler 2:3)
Aslında bu dualara dikkat etmemek Tanrı’nın kutsallık konusunda ne kadar ciddi olduğunu gözden kaçırmak ya da öyle yansıtmak anlamına gelir. Bizler topluluk olarak Tanrı’nın merhametini, sevgisini, şefkatini paylaştığımız kadar bu dualarla ile Tanrı’nın günaha karşı olan gazabını, günaha bakamayacak kadar olan kutsallığını da vurgulamış oluruz.
Hem Calvin hem Knox’un kendi liturjilerini çok dikkatle yapılmış itiraf ve bağışlanma yakarışları ile açtıklarını unutmamalıyız.
- Bağışlanma Dileme
Günahların itirafı diğer taraftan günahlarımızın bağışlanmasına olan ihtiyacımızı da vurgulamalıdır. Bunun için de Tanrı ile gerek günah, gerekse bağışlanma konusunda hem fikir olmak gerekir. Yani bura ikinci bir aşama gibi görülen “Bağışlanma Dileme” aslında itiraf dualarımızın bizi götürdüğü noktadır. İtiraflarımızın amacı dönmek, değişmek, bereket ve kutsama almaktır. Bu yüzden itirafları günahlardan pişman bir yürekle özür dileme ve günaha karşı direnmek için yardım talebi izler.
- Bağışlanmanın Güveni [bağışlanmadan emin olma]
Günahların itirafı ve bağışlanma dileklerinin sunumundan sonra bağışlanma lütfu ilan edilir. Tanrı’nın bağışlanma sağlayışı ve vaatleri hakkındaki ayetlerden biri veya bir kaçı okunabilir.
I.Yuhanna 1:9 Ama günahlarımızı itiraf edersek, güvenilir ve adil olan Tanrı, günahlarımızı bağışlayıp bizi her kötülükten arındıracaktır.
veya
Mezmur 32:1-5 Ne mutlu isyanı bağışlanan,
Günahı örtülen insana.
2 Ne mutlu RAB'bin kötülüklerini saymadığı,
Ruhunda hile bulunmayan insana.
3 Sustuğum sürece
Kemiklerim eridi,
Gün boyu inlemekten.
4 Çünkü gece gündüz
Elin üzerimde ağırlaştı.
Dermanım tükendi yaz sıcağında gibi. Sela
5 Günahımı açıkladım sana,
Suçumu gizlemedim.
"RAB'be isyanımı itiraf edeceğim" deyince,
Günahımı, suçumu bağışladın.
veya
Mezmur 85: 1Ya RAB, ülkenden hoşnut kaldın,
Yakup soyunu sürgünden geri getirdin.
2 Halkının suçlarını bağışladın,
Bütün günahlarını yok saydın.
veya
Mezmur 86:4-5;
103:1-3, 12
130:3-4
İşaya 53:10-11
İşaya 55:7
Efesliler 1:7-8
ayetlerinde biri veya birkaçı
veya bir görevli yüksek sesli olarak “İyi Haber budur” dedikten sonra sıra ile okur:
Koloseliler 2:12 Vaftizde O'nunla birlikte gömüldünüz ve O'nu ölümden dirilten Tanrı'nın gücüne iman ederek O'nunla birlikte dirildiniz.
II.Korintliler 5:17 Bir kimse Mesih'te ise, yeni yaratıktır; eski şeyler geçmiş, her şey yeni olmuştur.
Koloseliler 3:1 Mesih'le birlikte dirildiğinize göre, gökteki değerlerin ardından gidin. Mesih orada, Tanrı'nın sağında oturuyor.
veya
Elçilerin İşleri 10:43 ... O'na inanan herkesin günahları O'nun adıyla bağışlanır.
[ve/veya Elçilerin İşleri 13:38-39]
Romalılar 3: 25-26 Tanrı, Mesih'i, kanıyla günahları bağışlatan ve imanla benimsenen kurban olarak sundu. [Böylece adaletini gösterdi. Çünkü sabrederek, daha önce işlenmiş günahları cezasız bıraktı. Bunu, adil kalmak ve İsa'ya iman edeni aklamak için şimdiki zamanda kendi adaletini göstermek amacıyla yaptı]
[ve/veya Romalılar 3:24]
( bundan sonra bir şükran ilahisi söylenebilir )
Diğer yandan günahların itirafı, bağışlanma dileme, bağışlanma güvencesi zaman açısından kısa bir ayin yapmak düşünülüyorsa hepsi tek bir duada birleştirilebilir. Bir görevli günahların itirafı için genel bir dua yaptığında (ya da topluluk olarak) ikinci bir görevli diğer iki kısmı tek bir duada birleştirebilir.
ÖRNEK: İtiraf Duaları ve Yakarışlar (Confession and Supplication)
(Mezmur 6)
Kutsal olan Tanrımız,
Kutsal öfkenden ve kutsal gazabından korkarız.
Tek kutsal olan Sana yaklaşmaya layık değiliz.
Günahın, dünyanın ve benliğin baskısı altında Sana geliriz,
Bizlere kutsal şifanı ver, canımızı ve bedenimizi sevginle iyileştir.
Değişmeyen sevgin ile suçlarımızı temizle,
Acılarımızı, sıkıntılarımızı, pişmanlık ve göz yaşlarımızı Sana getiririz.
İnsanların başka insanlara yaptıkları yanlışlardan canımız endişeli,
İnsanların bize verdikleri acılardan canımız yorgun ve endişeli,
Ey doğruluğun Tanrısı,
Dünyanın yollarını huzurunda reddederiz.
Senin doğruluk yollarında kalmamız için bizleri bereketle.
Rabbimiz İsa Mesih’in babası olan Tanrımız,
Sen kutsasın, bize merhamet eyle.
Şan ve şeref senindir, bizlere acı, bize merhamet eyle. Amin.
Kilisede birlikte uyum içinde toplu halde okunan her türlü dualar evlerimizde yaptığımız kişisel dualarımızı besler. Çünkü Klasik duaları kullanmak öncelikle temel insan ihtiyaçlarının tarih boyunca her devirde aynı olduğunu vurgular ki, bu da inancımızın evrenselliğini ayrıca ön plana çıkarır. Diğer yandan da küçük yaştaki çocuklar ve kiliseye ilk defa gelen misafirler Kelam Teolojisi konusunda tanık oldukları dualar yoluyla doğal bir şekilde bilgilenmiş olur.Klasik duaları toplu tapınmalarda kullanan kiliseler yüzyıllar boyunca bu gerçeğe tekrar ve tekrar tanıklık etmişlerdir. Ancak kilisede gerek klasik duaları kullanırken gerekse ayinin yapıldığı güne özel okumlar yapılırken cemaate düşünme ve sessiz zaman için fırsat verilmezse zaman içinde baştan savma okumalara dönüşme riski vardır. Tapınma önderleri ve pastörler buna çok dikkat etmelidirler.
[1] Bundan sonra Liturji şu şekilde devam eder: On Emrin ilk bölümü söylenir, Adanma Duası, On Emrin ikinci bölümü söylenir, Aydınlanma Duası, Rabbin Duası, Kutsal Yazıların Okunması, Vaaz, Pastorel Dua, İman açıklaması, Rabin Sofrasından Önce Dua (adanma), Rabbin Duası, I.Korintliler 11:23-29, Rabbin Sofrasına Davet, (Katılma ayrıcalığı, katılma sorumluluğu, kimlerin katılamayacağı hakkında açıklama ve teşvik) Sofra Halka Açılır, Psalm 138, Şükran Duası, Şimon’un Şükran İlahisi, Bereketleme 6:24-26
[2] Toplu bir tapınmada Levililer ve halk arasında karşılıklı bir okuma gibi (responsive prayer) dua edildiğine dikkat ediniz. Diğer yandan bütün halkın bilinen bir dua ile cevap verdiklerini gözlemliyoruz. Bu örnek de hazır duaları toplu halde kullanmanın bereketi üzerinde bize bir fikir veriyor. Karşılıklı Okuma/Dua örneği için I.Tarihler 16:36 ayetine bakınız.