Hanukah, İbranicede adama anlamına gelir. Hanukah Bayramı Eski Ahit’in Kislev ayında 8 gün süreyle kutlanan bir bayramdır. Kislev ayı Kasım sonu ile Aralık ayının ortalarından sonraki bir tarih arasına gelir. Yahudilerin dini özgürlük kazanma (İ.Ö. 165) mücadelelerin hatırlanmasıdır.

Büyük İskender Hindistan sınırlarına ulaştığında Pers imparatorluğunu, Suriye , İsrail ve Mısır’ı egemenliği altına almıştı. İskender’in ordusu Yeruşalim’e girdiğinde Yahudiler halen Suriyelilerin baskısı altındaydı. Büyük İskender helenizmi Yeruşalim’e ve Yahudilere getirmek istedi. Ancak Yahudiler Grek kültünü ve dinini istemediler. Helenizm içindeki tiyatro, felsefe, olimpiyatlar, sanat gibi güzelliklerin yanında karanlık bir yüzü de vardı. Mesela istenmeyen bebeği rahatça ölüme terk edebilirdiniz, çocuklar ile cinsel ilişki ve zina çok yaygındı, fahişelik kurumu devlet desteği altındaydı. Devlet bunlara sadece izin vermiyor aynı zamanda teşvik de ediyordu. Yahudiler içinse Kutsal Yasa böyle şeyleri yasakladığından kültür olarak bile bunu düşünmek çok zordu. Aile hayatı Tanrı halkı için çok değerliydi ve bebekler her zaman bir bereket olarak kabul edilmekteydiler.

Büyük İskender öldükten sonra imparatorluk bölündü ve komutan Ptolemy Mısır ve İsrail’i yönetti. Seleucus Babil, Pers ve Suriye’yi yönetti. Helenizmi çok seven Ptolemy döneminde bir çok Yahudi helenizmden etkilendi.

Böylece Grekçe konuşan Yahudiler kavramı doğdu: Helenistik Yahudiler. Helen kültürünün geleceğin dünyasında çok daha hızlı bir şekilde yayılacağı inancı hakimdi. İ.Ö 199 yılında Seleucids Suriye topraklarını İsrail’in kontrolünden aldı. Böylece Şabat yasaklandı, Tevratın çalışılması, sünnet gibi Antlaşma hayatını ile ilişkili bütün dini pratikler yasaklandı. Karşı çıkanlara ölüm cezası veriliyordu. Grek kültürün tanrılarını tapınak içine koydular. Böylece Yeruşalim’deki Yahudi dini hayatın merkezi olan tapınağa saygısızlık ettiler.

İ.Ö 167 yılında Antiochus Epiphanes egemenliği altınya yaşayan Yahudilere Helen kültürünü benimsetmek için baskı yaptı. Mattityahu isimli tanınmış bir Yahudinin evine giren askerler Grek tanrılarına kurban sunmalarını istediler. Onlar bunu kabul etmediler. Ancak başka bir Yahudi korkarak ben kurban sunabilirim deyince Mattityahu çok kızdı ve bu Yahudiyi öldürdü. Bu olaydan sonra Yahudi ayaklanması başladı. Mattityahu ailesi Makabiler olarak da bilinmektedir. Mattityahu ailesinin en beş oğullarından biri olan Yahuda (Judah Maccabee) bu ayaklanmayı yönetti. Grek ordusundan sayıca çok daha az olmalarına karşın Makabiler İ.Ö. 165 yılında Kislev ayının 25. gününde zafer ilan ettiler. Tanınamaz hale gelen tapınağı geri almışlardı. Talmud’un yazdığına göre Yahudi ordusu tapınağı yeniden Tanrı’ya adamak istedi. Ancak bu ayinde gerekli olan Menorah için hazırlanmış yeterli miktarda yağ yoktu.

Menorah için hazırlanacak kutsal yağ için sekiz gün gerekmekteydi. Ancak onlar tapınağın bir odasında sadece bir gün için yetebilecek miktarda yağ buldular. Ve bu yağ yeni yağ hazırlanana kadar mucizevi bir şekilde sekiz gün boyunca bitmeyerek yanmaya devam etti.

Hanukah Bayramı bu olayın hatırlanmasıdır. Böylece bu olay tanrısızlığa karşı kazanılan zaferin kutlanmasıdır.

Bu olaydan her iki Makabiler kitabında bahsedilmektedir. Bu olay hakkında Mishna çok az bahsetmektedir.

Yuhanna 10:22 O sırada Kudüs'te tapınağın açılışını anma bayramı kutlanıyordu. Mevsim kıştı.

Kutsal Kitap’ta Hanuka Bayramı hakkında açıkça bahsedilen tek yer bu ayettir.

Yuhanna 10:24 Yahudiler O'nun çevresini sararak, «Bizi daha ne kadar zaman kuşkuda bırakacaksın?» dediler. «Eğer Mesih isen, bize açıkça söyle.»

25 İsa onlara şu karşılığı verdi: «Size söyledim, ama iman etmiyorsunuz. Babamın adıyla yaptığım işler bana tanıklık ediyor.

26 Ama siz iman etmiyorsunuz. Çünkü benim koyunlarımdan değilsiniz.

30 Ben ve Baba biriz.»

İsa Mesih’in Hanukah bayramında tapınakta olması bir tesadüf değildi. Aziz Yuhanna’nın bu olayı Müjde’ye nakletmesi de bize bunu düşündürüyor. Bu bayramın hatırlattığı Grek ordusundan özgürlük kazanılmasından dolayı şimdi de halk Makabiler gibi kendilerini Roma baskısından kurtaracak bir kurtarıcı arıyordu. Ancak Tanrı o günlerde İsrail halkının beklediklerinden daha büyük bir kurtuluş getirecekti. Roma’dan özgür olmaktan daha büyük bir kurtuluştu bu.

İşaya 9:1 Bununla birlikte sıkıntı çekmiş olan ülke karanlıkta kalmayacak. Geçmişte Zevulun ve Naftali bölgelerini alçaltan Tanrı, gelecekte Şeria Irmağı'nın ötesinde, Deniz Yolu'nda, ulusların yaşadığı Celile'yi onurlandıracak.

2 Karanlıkta yürüyen halk

Büyük bir ışık görecek;

Ölümün gölgelediği ülkede

Oturanların üzerine ışık parlayacak.

6 Çünkü bize bir çocuk doğacak,

Bize bir oğul verilecek.

Yönetim onun omuzlarında olacak.

Onun adı Harika Öğütçü, Güçlü Tanrı,

Ebedi Baba, Esenlik Önderi olacak.

7 Davut'un tahtı ve ülkesi üzerinde egemenlik sürecek.

Egemenliğinin ve esenliğinin büyümesi son bulmayacak.

Egemenliğini adaletle, doğrulukla kuracak

Ve sonsuza dek sürdürecek.

Her Şeye Egemen RAB'bin gayreti bunu sağlayacak.

Bir çocuğun doğması aracılığı ile [zayıf ve küçük bir şey aracılığı ile] Tanrı kendi halkına bir kurtuluş verecekti. Tanrı, dünyanın ruhsal karanlığına ışığını gönderdi. İsa Mesih Celile’de başladığı hizmetinin başlangıcında dünyanın ışığının kendisi olduğunu müjdeledi.

Yuhanna 8:12 İsa yine halka seslenip şöyle dedi: «Ben dünyanın ışığıyım. Benim ardımdan gelen, asla karanlıkta yürümez, yaşam ışığına sahip olur.»

İsa Mesih, Menorah ortasındaki hizmetçi kandiliydi. Böylece Mesih bizleri temizleyip Tanrı’ya adıyor, öyle ki, bizler onun ruhsal tapınağı olalım.

(Hanukah Tarihleri: Aralık 10, 2001; Kasım 30, 2002; Aralık 20, 2003)

CHAIM, Box 133, Glenside, PA 19038, (215) 576-7325 Web: www.chaim.org

©1998 Fred Klett