Vaaz/Kelam Çalışması: İman
Açıklaması Üzerine
Presbiteryen Kilisesi,
Reform Seminer Notu
Yazan: Rev. Donald Cobb
Editör: Rev. İlhan Keskinöz
Elçisel
İman Açıklaması…
2. “Tek Tanrı’ya”
(Yeremya 9:23-24,
Galatyalılar 4:4-5)
Tanrı,
bizi O’nunla beraber olmamız için yarattı; Mesih aracılığıyla Tanrı’yla
barışmış oluyoruz. Tarihte etkin olan Tanrı kendini üçlübir Tanrı olarak
açıklıyor.
Heidelberg İlmihali: 24.
Heidelberg İlmihali: 25
Belçika İnanç Açıklaması; Bölüm 1
C-) ÜÇLÜ BİR TANRI
İman
Açıklamasının bize açıkladığı Tanrı, ayrıca Üçlü bir olan Tanrı’dır: “her
şeye gücü yeten Baba’ya, O’nun biricik Oğlu Rabbimiz Mesih İsa’ya, Kutsal
Ruh’a” inanıyoruz. Tek bir Tanrı olmasına rağmen Kutsal Yazılar tekrar ve
tekrar Tanrı’yı “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh olarak kendini açıklıyor.[1]
Bunlar
sadece Tanrı’nın kendini gösterdiği çok yönlü ve çeşitli ‘ilham yöntemleri’ veya ‘maskeleri’ değildir. Çünkü Tanrı’nın vahyi
ile oluşan Kutsal Kitap aracılığı ile Tanrı kendi kimliğini gerçekten güvenilir
bir şekilde yansıtmasaydı Tanrı kurtuluş, koruma ve kutsama getirdiği kendi
halkı tarafından tanınmayıp ‘karanlıkta’
kalacaktı. Bu durumda da Tanrı’nın vahyi ve varlığı arasında bir çelişki
olacaktı. Ama Kutsal Yazılar Tanrı’dan bahsederken düşünebilen ve duyguları ve
birbirleriyle paydaşlık içinde olan üç
kişiden söz ediyor. Bize eğilip bizler için gelen Tanrı üç kişide tek olan
Tanrı’dır –Baba, Oğul ve Kutsal Ruh– (Matta 28:19).[2]
Bu
gerçek, başlangıçtan beri Hristiyan imanının büyük bir sır olduğunu vurguluyor.
Üçlü birlik insanın kendi aklıyla bulduğu bir inanç değildir. Tersine insanın
sınırlı mantığı “ne kişileri karıştırarak
ne de özü bölerek, üç kişide tek Tanrı; üç kişide birlik”[3] ilkesini kabul etmeyi bir yana bırakın onu
kavrayamaz bile. Ama Tanrı, kendini Sözünde kendisini üçlü bir Tanrı olarak açıkladığı için Üçlü Birliğine inanıyoruz. Bu Üçlü
Birlik sırını kavramamız imkansızdır çünkü ÜÇLÜBİRLİK TANRI’yı kavaramamız
için Tanrı insanın anlayışına göre küçülmeliydi; yani bu durumda da Tanrı olmaya son verecekti. Ama Kutsal
Yazıların Tanrısı, O’na tapınalım, O’nun önünde yaratılmış olduğumuzu kabul
edelim ve O’nu olduğu gibi –yani eşsiz Yaratıcımız ve egemen olan Rab’bimiz
olarak– sevelim diye, kendini Üçlü Birlik
sırrıyla açıklıyor.[4]
Ama
Tanrı bize ÜÇLÜBİRLİĞİNİ kurtuluşumuza ne
kadar adanmış olduğunu kavramamız için gösteriyor. Tanrı, bizden uzak
‘göklerde’ kalıp, yarattıklarına mutlu bir yaşam için ne yapmaları ve ne
yapmamalarını emretmekle yetinmemiştir. Aksine, üçlübir Tanrı varlığını tamamıyle başlangıçta O’nunla
olan bağımızı yenileştirmeye adamıştır: Baba, kurtuluşumuzu satın almak için
sonsuz Oğlu’nu bize göndermiştir; Baba ve Oğul, Kutsal Ruh’u Mesih’in çarmıhta
elde ettiği kurtuluşu alıp onu yaşamlarımızda uygulamak üzere, göndermişlerdir
(Galatyalılar 4:4-5). Üçlübir Tanrı,
yani Baba, Oğlu ve Kutsal Ruh, bizi O’na yaklaştırmak üzere bize gelmiştir!
İlave Okuma
Belçika İnanç Açıklaması; Bölüm 9 –Kutsal Üçlü Birliğe Kutsal Yazıları Tanıklığı
Bildiklerimizin hepsi, .
özelikle kendi içimizde
hissettiklerimizden başka
bu üçün işleyiş biçimlerinin yanında
Kutsal Yazılar’ın tanıklığındandır.
Kutsal Yazılar’ın,
bu Kutsal Üçlü Birliğe
inanmamızı öğreten tanıklığı
Eski Antlaşma’nın bir çok yazılmıştır
her birinin tek tek sayılmasına gerek yoktur,
takdir ile aşağıdakiler seçilmiştir.
Tekvin kitabında Tanrı der ki;
“Tanrı, ‘İnsanı kendi suretimizde,
kendimize
benzer yaratalım.’”
Tanrı insanı kendi suretinde yarattı.
Böylece insan Tanrı suretinde yaratılmış
oldu.
İnsanları erkek ve dişi olarak yarattı.”
“Adem
iyiyle kötüyü bilmekle bizlerden biri gibi oldu.”
Bundan (ayetlerden) görülüyor ki,
“İnsanı
kendi suretimizde,
kendimize
benzer yaratalım”–
dediğinde
Tanrılığın içinde
birden fazla kişi olduğu,
“Tanrı
insanı kendi suretinde yarattı”–
[denildiğinde] Tanrı’nın tekliği belirtilmektedir.
Burada (ayetlerde)
kaç kişi olduğunun belirtilmediği doğrudur–
ancak bizler için Eski Ahit’de gizem olan
Yeni Ahit’de gayet açıktır.
Rabbimiz (İsa Mesih) Şeria ırmağında vaftiz olurken,
Baba’nın şu sözleri duyulmuştur,
«Sevgili Oğlum budur,»
Oğul suda iken,
Kutsal Ruh, güvercin şeklinde görülmüştür.
İsa Mesih tarafından, imanlıların vaftiz edilme usulü
şu sözlerle öğretilmiştir:
“Bütün
ulusları
Baba,
Oğul,
ve
Kutsal Ruh'un
adıyla
vaftiz edin.”
İncil’in Luka kitabında,
Cebrail, Rabbimizin annesi olan
Meryem’e şunları söylemiştir:
“Kutsal
Ruh senin üzerine gelecek,
en
yüce Olan'ın gücü senin üstüne gölge salacak.
Bunun
için doğacak olana kutsal,
Tanrı
Oğlu denecek.”
Başka bir yerde şöyle der:
“Rab
İsa Mesih'in lütfu,
Tanrı'nın
sevgisi ve
Kutsal
Ruh'un paydaşlığı
hepinizle
birlikte olsun.”
Bu bölümlerin her birisinde,
tek olan ve tek Tanrısal özde,
üç kişi olduğu
bizlere eksiksiz bir şekilde öğretilmektedir.
Her ne kadar bu doktrin insan kavrayışının ötesinde olsa
da,
bununla birlikte şimdi
Tanrı’nın Söz’ü aracılığı ile
cennette
bu öğretişten tam olarak zevk almayı ve bunu bilmeyi
bekleyerek inanıyoruz.
Daha da ötesi,
bu üç kişinin bizimle ilgili kendine has
işleyiş ve işlerini bilmemiz gerekir.
Baba,
kudretinden dolayı bizim Yaratıcımızdır.
Oğul,
kanından dolayı bizim
Kurtarıcımız ve Bedelimizi Ödeyendir.
Kutsal Ruh,
yüreklerimizde
yaşamasından dolayı bizi Kutsal Kılandır.
Kutsal Üçlü Birlik doktrini,
elçilerin zamanından günümüze dek,
Yahudilere
karşı, Müslümanlara karşı,
kutsal babalar tarafından adil bir
şekilde suçlanan
Marsiyon,[i] Mani, [ii] Praksiyas, [iii]
Sabelliyus, [iv] Samoslu Pavlus, [v] Ariyus[vi]
ve bunlar gibi diğer
sahte Hristiyan ve din düşmanlarına
karşı
gerçek kilise tarafından her zaman korunmuştur.
Ve böylece
bizler bu konu ile ilgili olarak üç ekümenik iman
açıklamasını–
Elçilerin İman Açıklaması, İznik İman Açıklaması, Atanasyan
İman Açıklaması–
ve kadim babaların bu iman açıklamaları ile uyum içerisinde
olarak verdiği hükümleri
gönüllü bir şekilde kabul ederiz.
[1] Galatyalılar 4: 4-5 Ama zaman dolunca Tanrı,
Yasa altında olanları özgürlüğe kavuşturmak için kadından doğan, Yasa altında
doğan öz Oğlu'nu gönderdi. Öyle ki, bizler oğulluk hakkını alalım. 6 Oğullar
olduğunuz için Tanrı öz Oğlu'nun "Abba! Baba!" diye seslenen Ruhu'nu
yüreklerinize gönderdi.
[2] Yuhanna 14:26; 15:26 II.Korintliler 13:14,
I.Petrus 1:2
[3] Atanasyan İnanç Açıklaması
[4] “İnsan aklı Tanrı’nın gizemini yargılamak
üzere yaratılmadı... Hareketlerini Tanrı’nın bildirilen isteğine göre sıraya
koymak üzere yaratıldı. Gizem, dinin bir parçasıdır, imanın oksijenidir. Gizem
olmadan iman nefes alamayacak, yaşam verici hava olmadığı için yok olacaktı.
Anladığımız şeylere artık tapınamayız”; A. Lecerf, Etudes Calvinistes, sayfa
28.
[i] İngilizcede Marcion. (Pontuslu; İ.S. 80–160) Sadece
Pavlus’u elçi olarak kabul ettiği halde Pastörel mektupları da kabul etmedi.
Luka Müjdesinin küçük bir kısmını kabul etti. Eski Ahit’i red etti. Ona göre
Eski Ahit’teki Tanrı yaratıcı, yasa veren ve adil olan Tanrı’dır. Fakat İsa
Mesih’in Babası olan Tanrı tam farklı bir Tanrı’dır. Mesih gelmeden önce hiç
kimse bu Tanrı hakkında bir şey bilmezdi. Yeni Ahit’te Tanrı lütufkar,
merhametli ve kurtaran Tanrı’dır.
[ii] İngilizcede Mani. Marcion’un öğretişinden çok fazla
etkilenmiştir. Mani (İ.S. 216–276) Suriye ve Pers bölgelerinde yaşadı.
Gnostisizimin en son temsilcilerinden biridir. Onun öğretişi (Manichaeism)
Manikeizim’dir. İki ayrı tanrıya inanır: Işık Tanrı ve Karanlık Tanrı. Maddenin
kötü olduğuna inandığı için insanın fiziksel yapısının mutlak kötülükle dolu
olduğunu düşündü. Ona göre insanlar canlarını gnosis (bilgi)
aracılığıyla uyandırabilirdi. İsa Mesih dünyaya gelen pek çok kurtarıcıdan biri
olarak kabul ettiği gibi O’nun bedende dünyaya geldiğini kabul etmedi.
[iii] İngilizcede Praxeas (İ.S. 225-250). Kilise
Babalarından Tertulyan ona karşı bir kitap yazdı. Baba ve Oğul’un aralarında
bir fark olmaksızın aynı olduğunu düşündü. Baba’nın bakire Meryem’in rahmine
girerek Oğul olduğunu, böylece oğulun acı çekerek ölüp dirildiğini ileri sürdü.
[iv] Sabellius (Romalı; İ.S. 198–220). Tanrı’nın
Krallığını ‘Modalistik Monarşizm’ olarak yorumladı. Yani Tanrı’nın üç farklı
maske kullandığını düşündü. Çok Tanrıcılık görüşüne katılmayıp Tanrı’nın
birliğini vurgulamaya çalıştı. Ona göre “Baba, Oğul ve Kutsal Ruh” ifadeleri
sadece Kutsal Kitap’ta kelime olarak vardır; ancak hepsi tek kişidirBir
Tanrı’nın kendisini tarih içinde üç farklı maske ile açıkladığını düşündü.
Bunların hepsi de ona göre Baba idi. Yani Baba geçici bir zaman için Oğul
şeklini ve daha sonra ise Kutsal Ruh şeklini kullanmış oldu.
[v] Samosatalı Pavlus (Antakya Episkoposu 260-272). İsa
Mesih’in diğer insanlardan çok farklı olmadığını ileri sürdü. İsa Mesih’in
kişisel gayret ile Tanrı’ya diğer insanlardan daha fazla yakın olduğunu
savundu. Yani İsa’yı, Tanrı ile ahlaki düzeyde iyi bir ilişki kurmuş kişi
olarak düşündü. Böylece bu ilişkinin sonucunda İsa’nın insanlığının bittiğini
ve O’nun bu şekilde Tanrı olduğunu düşündü. Antakya Konseyinde (İ.S.268) afaroz
edildi.
[vi] Ariyus (İ.S. 250– 336). İskenderiye’li dir (Mısır).
‘Polytheizim’ (çok tanrıcılık) inancından kaçmak istedi. Ona göre bu Tek Tanrı
yalnız Tanrı Baba’dır; Oğul Tanrı ve Kutsal Ruh Tanrı yoktur. İsa’nın özel bir
kişi olarak Baba Tanrı tarafından yaratılışın başlangıcında yaratıldığını
düşündü. İsa’nın fiziksel dünya ile Tanrı arasında aracılık yaptığını düşündü.
Çünkü Tanrı çok yüce olduğundan dünyaya dokumazdı. İsa’yı kurtuluş yolu için
itaat ile insanlara örnek olmuş biri olarak değerlendirdi.