TÜRK DÜNYASI KALKEDON
PRESBİTERYEN KİLİSESİ
TARİHÇESİ
Tarihçe:
16. yüzyıl Avrupasında reform hareketi (öze dönüş hareketi) özellikle Zürih’te Ulrich Zwingli, Strazburg’ta Martin Bucer, Cenova’da John Calvin önderliğinde yayılmaya başlamıştı. Episkopal ve Papalık sistemini kabul etmeyen İskoçyalı Protestanlar Presbiteryen sistemi oluşturdular. İlahiyatçı John Knox’un çalışmalarıyla Presbiteryenlik İskoçya’da güçlendi. 1689 yılına kadar çeşitli yaptırım ve baskılara maruz kalan Presbiteryenler bu tarihte çıkan hoşgorü kanunu ile Westminster İnanç Açıklamasını resmen kabul ettirmiş oldular.
1644 yılından itibaren İskoçya ve İrlanda’dan çeşitli sebeplerle Amerika’ya göç eden Presbiteryenler orada Amerikan Presbiteryen Kilisesini kurmuslardır. Avustralya ve Yeni Zelanda Presbiteryen Kiliselerini ise Avrupadan göç eden İskoçlar kurmuşlardır. Bundan başka Presbiteryenliğin güçlü olduğu ülkeler arasında Güney Kore, Meksika ve Brezilya’yı sayabiliriz.
Tarihe baktığımızda onaltıncı yüzyılın ikinci yarısında Kutsal Kitap’ı Calvin’in yorumuna göre algılayan Hristiyan Reform ve Presbiteryen kilisesi ile Osmanlı İmparatorluğu ilk kez Kanuni Sultan Süleyman döneminde ilişki kurmuştur (1521-1555 –The Ottoman Empire The Classical Age 1300-1600 by Halil İnalcıklı, Phoenix Press.2000)... Bu ilişki daha çok Osmanlı İmparatorluğunun Macaristan’ı koruma altında tuttuğu dönemdedir. O dönemin Katolik İspanya’sına karşı Hristiyan Calvinistleri korumayı da üstlenen Osmanlı Sultanı Kanuni Sultan Süleyman ayrıca o dönem yeni yeni kelamcı Hristiyanlığı öne çıkaran Reform Hristiyanlarına yazdığı mektupta “sade inançlarından ötürü Müslümanlara yakın” olarak gördüğünü söylemektedir (Aynı kaynak).
Türkiye’de ilk Presbiteryen Kilisesi 1993 yılında Türk Dünyası Kiliseleri Ruhani Kurulu yönetiminde İstanbul Presbiteryen Kilisesi olarak ibadete başlamıştır. Kilise ayrıca Türkçe konuşan cemaatinin bulunduğu yörelerde ve yurt dışında da düzenli olarak ibadet yapmakta ve inananların dini vecibelerini yerine getirmelerine yardımcı olmaktadır.
Yönetim Biçimi:
Türk Dünyası Presbiteryen Kilisesi Klasik Hristiyan İnanç Akidesi üzerinde bulunan ve “Ruhani Kurul tarafından yönetilen” anlamına gelen Presbiteryen yönetim şeklini benimseyen bir kilisedir. Bu kurul ruhani eğitimini tamamlamış pastörler (papazlar) tarafından oluşturulur. Heyet en az üç, en çok yedi kişiden oluşur. Ve kendi içinde Ruhani Kurul Başkan ve Başkan Vekilini seçer.
Türk Dünyası Presbiteryen kiliselerinin her birinin de yerel bir divanı vardır ve bu divan pastörlerden oluşur. Kilisede görevli olan Pastörler Yöneten İhtiyar ve Öğreten İhtiyar olmak üzere iki farklı sorumluluk üstlenir. Presbiterlerin oy birliği ile kilisenin genel ibadetinden sorumlu olarak toplu ibadetlere başkanlık etmek, Vaftiz ve Rabbin Sofrası Ayinini yapmak üzere bir kişi Kilise Pastörlüğüne seçilir. Yerel divan ayrıca yönetimde yardımcı olmak için cemaatin onayladığı kimselerden Dyakonlar seçer. Gerek Pastörler gerekse Dyakonlar cemaat huzurunda yapılan bir tören ile atanırlar.
İbadet Biçimi:
Türk Dünyası Presbiteryen Kilisesi Havarilerin İnanç Açıklamasında yazıldığı üzere Kutsal Evrensel ve Kutsal Elçisel BİR (tek) kiliseye inanmaktadır. Reform öğretisi gereği her kiliseyi oluşturan ana cemaatin ortak olarak anladığı lisanda ibadet yapılmasını teşvik eder. Bu sebepten yaşanılan ülkenin kültür ve dil özelliklerini dikkate alır. İbadet, KELAM BÖLÜMÜ VE ŞÜKRAN BÖLÜMÜ olmak üzere iki ana bölümden oluşmaktadır. Kelam bölümünde Yüce Allah’a ilahilerle ibadet ve Allah Kelamını dinleme vardır. Şükran Bölümünde ise Secde, Tövbe ve Rabbin Sofrası (Evkarist) İbadeti bulunmaktadır. Bu iki ana bölümle birlikte Klasik İnanç Açıklamalarına göre özellikle Elçisel İnanç Akidesi (Apostolic Creed) Kilisemizin temel taşıdır.
Türk Dünyası Presbiteryen Kilisesi ibadet ve inanç uygulamalarında Türkçe esas alınmıştır. Gerek görüldüğü takdirde ibadet sırasında Türkçe’den başka lisanlara tercüme yapılır.
Kilise genel karakteri:
Türk Dünyası Presbiteryen kilisesi Reform İlahiyatında, Anadolu Ortodoks Kiliseleri formunda ve Türk Ritminde bir kilisedir.
Türk Dünyası Presbiteryen Kilisesinin bütün kiliseleri tek bir Ruhani Kurul tarafından temsil edilir. Bir Presbiteryen Kilisesinin aslına uygunluğunun onaylanması farklı ülkelerdeki Presbiteryen Ruhani Kurullarının tanıması ile söz konusudur, Türk Dünyası Presbiteryen Kilisesi ABD’de 1500 kiliseyi kapsayan Amerikanın en büyük Presbiter Meclisinden biri olan Presbyterian Church in America (PCA) tarafından tanınmakta olup aynı şekilde Avrupa, Balkan ülkeleri, Güney Kore ve Meksika’daki Presbiteryen Kiliselerinin bazıları tarafından da tanınmıştır.
Kilisenin Misyonu:
Kilisemizin ana misyonu dünyanın herhangi bir yerinde Türkçe konuşan ve/veya ibadet edecek bir kilisesi olmayan Hristiyanlara ibadet imkanı sunmak, Elçisel Öğretiyi korumak, devam ettirmek ve Hıristiyan ilahiyatı üzerinde çalışmalar yapmaktır.
Bunun yanı sıra kilisemiz Hristiyan ilahiyatına ait akademik eserlerin çoğalması için çalışır ve akademik düzeyde ilişkilerin geliştirilmesine hizmet etmek amacıyla İlahiyat Fakülteleri dahil olmak üzere sempozyum v.s. etkinlikler katılır.
Ayrıca Hristiyan İnanç Turizminin yaygınlaşması ve Türkiye’nin dünya çapında tanıtılmasına katkıda bulunmak için 1999 ve 2000 yıllarında iki dönem için yapılan Aziz Pavlus Yürüyüşünün ruhani danışmanlığını üstlenerek Avrupa, Uzak Doğu, Avustralya, G.Afrika ve Yeni Zelanda kiliselerine Turkiyemizin dini turizminin tanıtılmasına öncülük etmiş ve halen dini turizm açısından önemi olan yerlere yabancı kilise temsilcilerini davet ederek Türkiye’nin tanıtımı için gönüllü olarak çalışmaktadır.
* * * *
TÜRK DÜNYASI KALKEDON PRESBİTERYEN KİLİSESİ olarak 21 temmuz 2002 tarihinde SURP LEVON Kilisesinde başlattığımız düzenli ibadetler Kilise Vakıf Yönetiminin
toplantılarımız için verdiği izni kaldırması sebebiyle 17 Haziran 2003 tarihinde Saat 18:00 dan itibaren sona ermiş oldu.
Bu Tarih sonra Kalkedon Presbiteryen cemaati, İstanbul Presbiteryen Kilisesinde varlığını sürdürmektedir (İstanbul-Moda).
Diğer yandan Türkiye ve yurt dışındaki cemaati web sitesinden faydalanmaya devam etmekte ve bir gün Yeni bir kilise binasında tekrar Kalkedon Presbiteryen cemaati olarak toplanacakları gün için dua etmektedirler.